Rowerem po Roztoczu Horyniec Zdrój nr 3 Szlak Nad Bruśnienką

Oznakowanie – znaki czerwone szlaku rowerowego „Nad Brusienką”. Początek znakowanej trasy przy stacji kolejowej Horyniec Zdrój, koniec – obok zespołu klasztornego Franciszkanów w Horyńcu, skąd łatwo dojechać do centrum uzdrowiska (ok. 2 km). Szlak ma wysokie walory poznawcze, a wycieczka nim stanowi przegląd niemal wszystkich ważnych zagadnień historycznych i przyrodniczych regionu. Na trasie napotkamy XVIII-wieczną drewnianą cerkiew w Nowym Bruśnie, natrafimy na pomniki ofiar wojen i walk z UPA, zobaczymy liczne żelbetowe bunkry Linii Mołotowa, zwiedzimy stare zabytkowe cmentarze różnych wyznań z krzyżami i nagrobkami o wysokich walorach artystycznych w tym do „matecznika” bruśnieńskiego kamieniarstwa – Starego Brusna, dotrzemy do leśnej kaplicy odpustowej w Nowinach Horynieckich.

0,0 km – ze stacji PKP Horyniec-Zdrój kierujemy się ulicą Sanatoryjną w stronę Nowego Brusna. Mijamy ostatnie zabudowania kompleksu uzdrowiskowego, by przy ścianie lasu skręcić w lewo, a następnie w prawo, jak niebieski szlak pieszy Centralny. Wyjeżdżamy z lasu we wsi Świdnica i skręcamy lewo. Mijamy zabudowania gospodarstwa agroturystycznego i kierujemy się drogą gruntową w stronę wsi Puchacze. Po drodze zobaczymy duży kamienny krzyż bruśnieński oraz wyrobiska borowiny przeznaczonej dla horynieckich sanatoriów. Docieramy do drogi asfaltowej i skręcamy w prawo.
6,7 km – Podemszczyzna. Z lewej dochodzi czarny szlak rowerowy Linii Mołotowa. Towarzyszyć nam będzie aż do Polanki Horynieckiej. Na skraju wsi mijamy dzwonnicę i miejsce po cerkwi. W śródpolnych zaroślach kryją się liczne betonowe bunkry Linii Mołotowa. Wjeżdżamy do lasu, w którym po prawej znajduje się stary cmentarz wsi Podemszczyzna z licznymi krzyżami i nagrobkami bruśnieńskimi.
10,0 km – docieramy do skrzyżowania dróg, na którym skręcamy w prawo.
W pobliżu zobaczymy pomnik ku czci 62 mieszkańców wsi Rudka pomordowanych przez UPA podczas napadu 19 kwietnia 1944 r. Wjeżdżając do Nowego Brusna, miniemy cmentarz z licznymi krzyżami i nagrobkami wykonanymi przez miejscowych mistrzów kamieniarstwa, a dalej murowany kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP.
11,4 km – skrzyżowanie z drogą w lewo, do Płazowa. Warto nią podjechać ok. 200 m, aby za mostem na Brusience zagłębić się w las po prawej, w którym znajduje się odnowiony cmentarz z I wojny światowej, kryjący prochy żołnierzy austriackich i rosyjskich poległych w walkach w sierpniu 1915 r. Na kolejnym skrzyżowaniu – z szosą do Horyńca-Zdroju – jedziemy na wprost. 
12,6 km – w odległości 400 m dalej zobaczymy drewnianą cerkiew z 1713 roku, pw. św. Paraskewy. Tę cenną świątynię poddano rekonstrukcji, przywracając jej stan sprzed 1875 r. Za nią rozpościera się stary cmentarz, na którym oprócz nagrobków greckokatolickich napotkamy też krzyże ewangelickie z inskrypcjami w języku niemieckim. Jest to pamiątka po dawnych mieszkańcach pobliskiej Polanki Horynieckiej, założonej przez Niemców w okresie „kolonizacji józefińskiej” pod koniec XVIII w. pod nazwą Deutschbach („Niemiecki Potok”).
13,8 km – Polanka Horyniecka. Na rozwidleniu dróg obok krzyża z 1915 r. skręcamy w lewo, w kierunku stadniny koni „Polanka”. 
14,6 km – za kamiennymi słupami warto na chwilę zejść ze szlaku i zagłębić się w las po prawej stronie drogi. Leśna ścieżka doprowadza nas do niezwykłego cmentarza dawnej wsi Stare Brusno, słynącego z licznie zachowanych, starych nagrobków, krzyży oraz figur, wykonanych przez miejscowych mistrzów kamieniarstwa. Przypuszcza się, że najstarsze krzyże, na których nie da się już odczytać inskrypcji, mogą pochodzić jeszcze z XVIII wieku. Obok cmentarza znajduje się miejsce po cerkwi pw. św. Paraskewy, obecnie całkowicie zarośnięte lasem. Poniżej cmentarza, nad Brusienką możemy odnaleźć ruiny kapliczki św. Mikołaja, przy której niegdyś odbywały się obrzędy święta Jordanu. Życie w Starym Bruśnie zamarło wraz z wysiedleniami Ukraińców w 1947 r. Wracamy na trasę. Po lewej stronie wznosi się zalesione wzgórze Hrebcianka, ważny punkt oporu Linii Mołotowa. W gęstwinie drzew kryje się 6 betonowych bunkrów, z których jeden – obserwacyjnodowódczy – usytuowany jest na wierzchołku wzgórza (331 m n.p.m.).  Inny z kolei schron, położony pod lasem na wschodnim stoku Hrebcianki, jeszcze w 1997 roku uzbrojony był w oryginalną armatę radziecką. Obecnie armata, która jest w Polsce unikatem, znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
16,6 km – mijamy i skręcamy w prawo, by objechać stadninę koni „Polanka”, działającą na terenie dawnego dworu Olgi Ponińskiej. Obok krzyża skręcamy w prawo, na wschód. Wspinamy się lekko na wzniesienie. 
18,1 km – wyjeżdżamy z lasu i skręcamy w prawo. Jesteśmy na terenie dawnej wsi Chmiele. Mijamy pozostałości zabudowań PGR. Las po prawej kryje liczne jary i jaskinie. 
19,8 km – na kolejnym skrzyżowaniu też skręcamy w prawo. Jedziemy grzbietem w kierunku wzgórza Brusno, znanego z wielkich kamieniołomów. 
21,2 km – na następnym rozwidleniu dróg skręcamy w lewo. Teraz ostrożnie – zjazd asfaltową drogą będzie coraz bardziej stromy! Pokonujemy głęboki jar, którym płynie potok Dublen. Dojeżdżamy do Nowin Horynieckich. 
23,8 km – na krzyżówce skręcamy w lewo i odtąd jedziemy trasą nr 1, lecz
w przeciwnym kierunku (zob. jej opis). Wspinamy się asfaltową drogą przez wieś, mijamy pomnik jej mieszkańców pomordowanych przez UPA, dalej kapliczkę św. Nepomucena oraz cmentarz wojenny na wzgórzu Buczyna. Na skraju lasu skręcamy w prawo. Drogą tłuczniową zjeżdżamy na parking, skąd sprowadzamy rowery do doliny.
25,8 km – docieramy do uroczej kaplicy leśnej postawionej w miejscu objawienia się Matki Bożej. Dalej szlak prowadzi przepustem pod torami kolejowymi. Za tunelem pokonujemy ostatni trudny odcinek trasy – wspinamy się na strome zbocze. Wydostajemy się na drogę asfaltową, którą zjeżdżamy łagodnie w kierunku Horyńca-Zdroju. Na kolejnym rozwidleniu udajemy się w lewo, potem w prawo. Wyjeżdżamy z lasu na drogę gruntową.
29,4 km – szlak rowerowy kończy się przy skrzyżowaniu dróg obok zespołu klasztornego oo. Franciszkanów. Aby powrócić do centrum Horyńca-Zdroju musimy pokonać szosą jeszcze około 2 km, mijając zabytkowy cmentarzz kaplicą Ponińskich i pomnik Niepodległości (opis – trasa nr 1).